แม่บัวตองเชือกที่ผมสัมผัสอยู่นี้ เดินดุ่มๆลุยน้ำในป่าเดินเทียบเข้ามาเงียบๆโดยควาญไม่ได้สั่ง ดั้งเดิมบัวตองเป็นช้างที่แม่ฮองสอน อยู่ใกล้ทุ่งบัวตองของดอยแม่อูคอ บัวตองเคยเป็นช้างทำไม้ชักลากและเคยรับนักท่องเที่ยวขี่ช้างไปเที่ยวบ้านกระเหรี่ยงคอยาวที่ท่าเรือบ้านน้ำเพียงดิน
นี่คือช้างพังอายุราว 34 ปีครับ แม่บัวตองเคยมีลูกเพศเมียวัยกำลังน่ารัก ตอนที่อยู่ที่แม่ฮ่องสอน แต่อุบัติภัยดินโคลนในหุบเขาถล่ม จนตัวแม่บัวตองเองต้องยืนจมเลนลึกครึ่งตัวขยับไม่ได้ ลูกจมดินจนตายไปต่อหน้าต่อตา แม่บัวตองหัวใจสลายเพราะช่วยตัวเองไม่ได้ ช่วยลูกก็ไม่ได้ ได้แต่ยืนหายใจ ร้องเรียกลูก จนชาวบ้านมาช่วยกันขุดดินพาออกมาจนได้
เหตุการณ์นี้นอกจากทำให้แม่บัวตองเสียใจจนมีปมในใจแล้ว ตัวเจ้าของเดิมซึ่งเป็นพ่อเฒ่ากะเหรี่ยงก็เสียใจ คิดมากจนล้มป่วย ทำใจไม่ได้จนตัดใจยกช้างให้คุณภัทรเอาไปเลี้ยงที่ภัทรฟาร์มช้างที่เชียงใหม่ โดยให้ลูกหลานกะเหรี่ยงช่วยกันพาขี่พาเดินเท้าออกจากขุนยวมมาครึ่งเดือนจึงถึงเชียงใหม่
วันที่ไปถึงที่หมาย ช้างตัวแดงไปหมดเพราะใช้งวงหยิบฝุ่นดินแดงพ่นเคลือบตัวเองลดความร้อนมาตลอดทาง
เมื่อมาถึงที่ปางช้าง บัวตองได้รับการต้อนรับให้เข้ากลุ่มกับช้างแม่ลูกหลายคู่
บัวตองตื่นเต้นมาก ( และน่าจะสะเทือนใจด้วย) ที่เห็นลูกช้างอยู่กับแม่อื่นๆ เต็มไปหมด บัวตองพยายามช่วยเลี้ยงลูกช้าง เอางวงดึงมาดูดเต้านมตัวเอง
เวลาลูกช้างน้อยเชือกไหนเล่นซน ล้ม หรือตกใจกลัวอะไรขึ้นมา แม่บัวตองจะรีบวิ่งเข้าไปถึงตัวลูกช้างก่อนแม่ๆ ตัวจริงเสียอีก คือห่วงเด็กๆมาก มีแม่ช้างบางตัวอายุน้อยๆ เป็นวัยรุ่นนิสัยไม่ค่อยเต็มใจ หรือไม่มีสมาธิเลี้ยงลูกเท่าไหร่ แม่ช้างวัยรุ่นเหล่านี้จึงสบายตัวไปเลย เพราะบัวตองจัดการเด็กๆให้หมด
เล่นบทแม่นมบ้าง แม่เลี้ยงบ้างได้สมบูรณ์แบบ
เข้าปีที่สองบัวตองก็ได้คู่ ผสมกับพลายบุญเย็นได้ลูกชื่อพังวารีปัจจุบันอายุ 7 ปีต่อมาก็มีลูกเพศผู้ชื่อธันวา ปัจจุบันอายุ 4 ปี ล่าสุดแม่บัวตองกำลังตั้งท้องอีกรอบโดยผสมกับพ่อพันธุ์ชื่อพลายข้ามแดน และมีสัญญาณการเปลี่ยนแปลงของเต้านมขยายใหญ่ขึ้นซึ่งเป็นสัญญาณบวกว่าน่าจะท้อง
ด้วยนิสัยเฉพาะตัวหรือจากเหตุการณ์เสียลูกเชือกแรกทำให้แม่บัวตองเป็นช้างที่ชอบและยินดีให้ลูกช้างอื่นๆดูดนมตัวเอง ( ซึ่งช้างแม่ส่วนมากจะสนใจแต่ลูกตัวเองและอาจหงุดหงิดหากลูกช้างของเชือกอื่นมาดูดนม ทำให้เป็นที่ทราบกันในหมู่คนเลี้ยงช้างทางภาคเหนือ และในกลุ่มสัตว์แพทย์ทีมทำงานช่วยช้างว่าหากมีกรณีลูกช้างแรกเกิดกำพร้าหรือกรณีแม่ช้างไม่ยอมเลี้ยงลูก ก็จะมีแม่บัวตองเป็นช้างที่ติดเป็นลิสต์อันดับต้น ในการช่วยเลี้ยงหรือให้นม หากบัวตองเองยังอยู่ในช่วงให้นมลูกตัวเองอยู่ และที่ผ่านมาบัวตองก็ช่วยเลี้ยงช้างน้อยรอดชีวิตจนโตกินอาหารธรรมชาติได้ด้วยตัวเองมาหลายๆเชือกแล้ว
แปลว่าไม่ใช่แค่ใจดี แต่มีผลงานเยอะแล้วด้วย
การรับเลี้ยงช้างของภัทรฟาร์ม และอีกหลายๆแห่งที่ผมไปสัมผัส ก็มักมีอะไรให้ได้เรียนรู้ต่างกันออกไป บางเชือกก็มีปัญหาสุขภาพร่างกาย บางเชือกก็มีปัญหาด้านจิตใจหรือปมในชีวิต ซึ่งผู้เลี้ยงดูต้องละเอียดอ่อน คิดหาวิธีช่วยเหลือแก้ไข โดยอิงหลักความจริงตามธรรมชาติและองค์ความรู้ที่มีอยู่หรือเรียนรู้เพิ่มเติมเสมอ
ออกเยี่ยมช้างคราใด เราจึงควรให้เกียรติคนเลี้ยง สอบถาม ให้กำลังใจ สนับสนุนกันตามอัตภาพ
เพราะช้างก็เหมือนตำราเล่มใหญ่
และคนเฝ้าเลี้ยงดูแลอย่างดีนี่แหละคือคนอ่านตำรา
แล้วเราจะได้แก้ไขปัญหาของช้างไทยได้อย่างมีความรู้ เพียงพอและเท่าทันกับความห่วงกังวลต่างๆที่สังคมมี
ขอเชิญชวนผู้รักช้าง วางแผนออกไปเที่ยวเยี่ยมตามปางช้าง กันนะครับ
ช้างเหงา ควาญเหนื่อยจากโควิดมา 3 สงกรานต์แล้ว
ตอนนี้หลายสถานศึกษาปิดเทอมกัน
ลองชวนกันไปเยี่ยมศึกษาธรรมชาติของช้าง
เรียนรู้ความสุภาพของช้าง สัมผัสให้กำลังใจคนเลี้ยงช้างกันนะครับ
วันนี้ผมมาที่ปางช้างภัทรฟารม์ ที่เชียงใหม่
เจ้าของเริ่มจากการจะซื้อที่ดินมาทำอย่างอื่น แต่คนขายที่ดินมีเงื่อนไขว่าต้องรับช้าง 1 เชือกที่เค้าเลี้ยงติดที่ดินชิ้นนี้ไปด้วย
20ปีผ่านไป สมาชิกทุกคนในครอบครัวติดใจ เรียนรู้และรักช้าง ทำให้ได้ช้างที่คนอยากปล่อยหรือคนที่เลี้ยงไม่ไหวให้มาอยู่ที่นี่
เผอิญที่นี่มีทีมสัตวแพทย์ของตัวเอง มีคลีนิกสุขภาพช้างเอง
และรักษาพ่อพันธุ์ที่ดีไว้ได้
จาก 1 ค่อยๆเพิ่มจนวันนี้มี 84 เชือก
มีทั้งที่คนกะเหรี่ยงขอมาฝาก และที่ท้อง และคลอดกันในที่ดินผืนนี้
แม้โควิดจะหนักหน่วง แต่ที่นี่ก็พยายามยืนหยัดจัดกิจกรรมสู้ แก้ปัญหากันไป และยังช่วยเป็นหัวเรี่ยวหัวแรงในการบริหารการช่วยเหลือไปยังที่อื่นๆอีกมากมาย
วันนี้คุณ Will Robinson นักแต่งเพลงชาวอังกฤษ แต่งเพลงชื่นชมสังคมวัฒนธรรมและวิถีชาวบ้านของไทย แล้วอยากทำมิวสิควีดีโอที่บันทึกภาพน่าสนใจทั่วไทย เป็นการโปรโมทการท่องเที่ยวให้แฟนเพลงต่างประเทศรู้จักประเทศไทย
คุณ Will จึงขอให้ผมมาพาชมชีวิตช้างเลี้ยงและชีวิตคนเลี้ยงช้างสักหนึ่งวันครับ
วีระศักดิ์ โควสุรัตน์ สมาชิกวุฒิสภา
อดีตรมว.กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา
