ในโอกาสที่ องค์การศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ “ยูเนสโก” ประกาศให้ “ดอยเชียงดาว” ของไทย เป็นพื้นที่สงวนชีวมณฑลแห่งใหม่ของโลกอย่างเป็นทางการ ก็เลยอยากเขียนถึง “ดอยเชียงดาว” สักหน่อย ในฐานะที่เป็นอีก 1 พิกัดจุดหมายปลายทางในฝันของใครหลาย ๆ คน
“ดอยเชียงดาว” หรือ “ดอยหลวงเชียงดาว” .. บางคนเรียกดอยหลวง ด้วยความเป็นดอยขนาดใหญ่ และ “หลวง” ความหมายคือใหญ่ นั่นเอง … ถือได้ว่าเป็นหนึ่งในเส้นทางเดินป่าในฝันของคนชอบเดินป่า ที่หลายคนตั้งเป้า ตั้งใจ ขอสักครั้งในชีวิต พิชิตดอยหลวงเชียงดาวแห่งนี้
ลักษณะภูมิประเทศ .. ที่นี่เป็นภูเขาหินปูน และเป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาถนนธงชัย มีอายุราวๆ 230 – 250 ล้านปี ความสูง 2,275 เมตร จากระดับน้ำทะเล เป็นยอดเขาที่มีความสูงเป็นอันดับ 3 ของไทย รองจากดอยอินทนนท์ และ ดอยผ้าห่มปก และเป็นที่ตั้งของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาว .. สภาพพื้นที่ที่ยังคงความอุดมสมบูรณ์มาก ๆ มีสัตว์ป่าหายาก อย่าง เลียงผา กวางผา ให้ได้พบเห็นที่นี่ รวมถึงสัตว์ป่าคุ้มครองอีกหลายชนิด มีพันธุ์ไม้หายากอย่าง “ดอกชมพูพิมพ์ใจ” พันธุ์ไม้เฉพาะถิ่นที่พบได้ที่นี่ที่เดียว และคาดกันว่ามีความเป็นไปได้สูงที่จะสามารถค้นพบสัตว์และพืชชนิดพันธุ์ใหม่ของโลกได้อีกที่ดอยเชียงดาวแห่งนี้
นอกจากนี้ยังมีวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชุมชนที่มีความหลากหลายทางวัฒนธรรม ทั้ง ชาวไทยใหญ่ ม้ง มูเซอ ลีซอ ปกากะญอ และวัฒนธรรมล้านนา ซึ่งแต่ละกลุ่มสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติ และเชื่อมโยงกับผืนป่าอย่างสมดุลลงตัว
ดอยเชียงดาวได้รับการประกาศสถานะสำคัญของโลก “พื้นที่สงวนชีวมณฑล” จากยูเนสโก ด้วยเหตุผล .. มีสังคมพืชกึ่งอัลไพน์ ที่เชื่อมโยงกับสังคมพืชในเทือกเขาหิมาลัย ทางตอนใต้ของจีน มีภูมิประเทศเขาหินปูนอันโดดเด่น มีภูมิปัญญาเหมืองฝาย ตัวอย่างกลไกการจ่ายแทนคุณระบบนิเวศ ในพื้นที่บ้านปางมะโอ พื้นที่แกนกลางที่ได้รับการดูแลโดยเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเชียงดาว มาเป็นเวลากว่า 40 ปี
ศักยภาพการท่องเที่ยวเชิงนิเวศภายใต้การจัดการผลกระทบจากการท่องเที่ยวที่เข้มข้น โดยเฉพาะเส้นทางศึกษาธรรมชาติยอดดอยหลวงเชียงดาว จุดชมวิวพระอาทิตย์ตกที่สวยงาม และยังมีดอยอื่น ๆ ไม่ว่าจะเป็นดอยกิ่วลมที่เป็นจุดชมวิวพระอาทิตย์ขึ้นและทะเลหมอกยามเช้า ดอยเหนือ ดอยหนอก และ ดอยสามพี่น้อง .. เที่ยวดอย เที่ยวภู หลายคนเข้าใจว่า ต้องฤดูหนาว สัมผัสไอเย็นของอากาศและสายหมอกเท่านั้น แต่ความจริง ขึ้นดอยหน้าฝน ก็จะได้สัมผัสความชุ่มชื้น ชุ่มฉ่ำของสายฝนและสีเขียวของต้นไม้ใบหญ้า แปลกตาเพลินใจไปอีกแบบ ที่สำคัญเขาบอกว่า ฤดูฝนเป็นช่วงที่เห็นทะเลหมอกขาว สวยงามกว่าทุกฤดูด้วยซ้ำ
จริง ๆ ดอยหลวงเชียงดาว ไม่ใช่พื้นที่แรกในประเทศไทยที่ถูกประกาศให้เป็น “พื้นที่สงวนชีวมณฑล” ของโลก แต่ไทยเรามีอยู่แล้วถึง 4 แห่ง ก็คือ พื้นที่สงวนชีวมณฑลสะแกราช จ.นครราชสีมา , ป่าสัก-ห้วยทาก จ.ลำปาง , แม่สา-คอกม้า จ.เชียงใหม่ และที่ จ.ระนอง และล่าสุดแห่งที่ 5 “ดอยหลวงเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่” นี่เอง
ทีนี้ทำความรู้จักในหลักเกณฑ์ของยูเนสโก ที่จะประกาศให้ที่ไหนเป็นพื้นที่ชีวมณฑลได้นั้น ที่แห่งนั้นต้องเป็นพื้นที่ที่มีระบบนิเวศบนบก ทะเล หรือชายฝั่งทะเล ที่ได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ ภายใต้โครงการมนุษย์และชีวมณฑลของ ยูเนสโก ที่มีคุณค่าต่อการอนุรักษ์ความหลากหลายของพันธุ์พืชพันธุ์สัตว์ และระบบนิเวศ ที่สามารถส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาทั้งทางด้านเศรษฐกิจและสังคมได้อย่างยั่งยืน .. และ “ดอยเชียงดาว” เข้าหลักเกณฑ์นี้ !!
ภาพและเรื่องโดย “เป๋าเป้”
